«جنگ جهانی غذا» | تغییرات شگرف «جمعیت جهان طی 2000 سال ...

پرونده ویژه «جنگ جهانی غذا» – بخش دوم

اشاره | در بخش قبلی پرونده، تغییرات نقشه جهان پس جنگ جهانی دوم بـه این اشاره شد کـه طی نیم قرن اخیر، آرایش قدرتهای بزرگ عالم، از متمرکز و اقتدارگرا بـه منعطف و چندملیتی تغییر یـافته است؛ اما یکی از مـهمترین بهانـه‌های برنامـه‌های کاهش جمعیت کـه توسط افراد خاص پیگیری مـی‌شود، کمبود منابع درون جهان است، و یکی از مـهمترین دلایل کمبود منابع را افزایش تصاعدی جمعیت طی قرن اخیر مـی‌دانند. تغییرات نقشه جهان پس جنگ جهانی دوم البته این افراد و نـهادهای خاص هرگز بـه این حقیقت اشاره نمـی‌کنند کـه بشر، همپای افزایش جمعیت، بـه سطوحی از «تکنولوژی»، و «توان برنامـه‌ریزی» دست یـافته کـه به‌راحتی مـی‌تواند چند برابر ظرفیت فعلی جمعیت جهان، غذا تولید کند. تغییرات نقشه جهان پس جنگ جهانی دوم درون این بخش، تحلیلی آماری از جمعیت جهان ارائه خواهیم داد. دعوت مـی‌کنیم این بخش جذاب را از دست ندهید.

«جمعیت»؛ مؤلفه‌ی زیرساختی رشد و اقتدار

نـه‌تنـها برآوردهای داخلی، بلکه شاخصهای جهانی به‌روشنی حاکی از آن هست که مـیزان جمعیت یک کشور بر حوزه‌های گوناگون اقتدار آن کشور تأثیرات عمـیقی دارد.در حوزه نظامـی به منظور سنجش قدرت نظامـی یک کشور، مؤلفه‌های گوناگون جمعیتی سنجیده مـی‌شود. جمعیت کل[۱]، نیروی درون دسترس[۲]، نیروی نظامـی مناسب به منظور خدمت[۳]، نیروی نظامـی بـه سن خدمت رسیده[۴]، نیروی نظامـی فعال[۵] و نیروی نظامـی رزرو[۶] برخی شاخص‌هایی هستند کـه برای سنجش آمادگی قوای نظامـی هر کشور، مورد سنجش قرار مـی‌گیرند.

در پایشـهای بین‌المللی مؤلفه‌های متعدد جمعیتی و نسبتهای آن، به‌عنوان شاخص آمادگی دفاعی یک کشور سنجیده مـی‌شود

در حوزه اقتصادی نیز درباره تأثیر عمـیق نرخ باروری درون اقتصاد هر کشور اتفاق نظر وجود دارد. «پل ساموئلسون»[۷] درون مقاله‌ای بـه نام «یک مدل دقیق وام مصرفی با یـا بدون قرارداد اجتماعی پول» اثبات کرد «نرخ باروری انسانی» بهترین عامل تحرک و تکامل اقتصاد هر کشور است. «هنری هارود»[۸]– اقتصاددان برجسته «کینز»ی – رشد جمعیت را عامل رشد طبیعی اقتصاد مـی‌داند. همچنین مطابق نظر «رابرت سولو»[۹] اقتصاددان مشـهور آمریکایی، افزایش نرخ رشد جمعیت،‌ گرچه «ذخیره سرانـه سرمایـه» و همچنین «تولید سرانـه» کمتری را به منظور اقتصاد رقم خواهد زد، لیکن «رشد پایـا» و «توان اقتصادی بالاتری» را به‌وجود مـی‌آورد. «ادموند فلپس»[۱۰] بـه رابطه دقیق بین رشد اقتصادی و رشد جمعیت دست یـافت کـه به «قاعده طلایی رشد»[۱۱] مشـهور شد. بر اساس این قاعده‌، کارایی نـهایی سرمایـه، با نرخ رشد جمعیت برابر است. بـه عبارت دیگر، رشد اقتصادی تابع مستقیم نرخ رشد جمعیت است. این نظریـه را اقتصاددانان دیگری مانند موریس اله[۱۲] و جان نیومن[۱۳]نیز تأیید کرده‌اند. «سیمون کوزنتس»[۱۴] با بررسی آهنگ رشد درآمد سرانـه و آهنگ رشد جمعیت درون کشور‌های مختلف، بـه این نتیجه رسیده کـه همبستگی معنی‌داری بین کاهش یـا افزایش جمعیت با درآمد سرانـه وجود ندارد. «کنت آرو»[۱۵] و همکارانش درون سال ۲۰۰۳ اعلام د جمعیت شکلی از سرمایـه است. بر این اساس، با کنترل جمعیت، رشد اقتصادی کنترل و محدود مـی‌شود.[۱۶]

بر اساس «قاعده‌ طلایی رشد»، کارایی نـهایی سرمایـه، با نرخ رشد جمعیت برابر است.

در این زمـینـه انبوهی از نظریـات اقتصادی، سیـاسی و اجتماعی وجود دارد، کـه ذکر آنـها روند بحث را بـه حاشیـه خواهید برد. که تا اینجا حتما بپذیریم کـه جمعیت، به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی قدرت استراتژیک درون مجامع علمـی و اجرایی دنیـا پذیرفته شده است.

روند دوهزارساله تغییر جمعیت

روند تغییرات جمعیت روی زمـین درون گذر تاریخ بسیـار جالب توجه است. پیش از رخدادهایی مانند انقلاب [۱۷] و همچنین برنامـه‌های کاهش جمعیت درون غرب، جمعیت جهان از ابتدای سده بیستم رشدی بی‌سابقه بـه خود گرفته بود. دلیل اصلی این رشد بی‌سابقه شاید همـه‌گیری بهداشت و درمان بوده است؛ اکنون این روند افزایشی به‌دلیل سیـاستهای فرهنگی و اجتماعی غرب بسیـار کند شده است. بیـایید نگاهی بـه روند افزایش جمعیت جهان از ابتدای مـیلاد مسیح تاکنون بیندازیم.

+ بیشتر بخوانید

۱٫ «جنگ جهانی غذا» در خبرگزاری چکاوک کلید خورد/ درون این پرونده چه مـی‌خوانیم؟

۲٫ تغییر درون آرایش جهانی قدرت طی نیم قرن

جمعیت جهان هم‌اکنون از ۷٫۶ مـیلیـارد نفر فراتر رفته است. نرخ افزایش سالانـه جمعیت، ۱٫۰۹ درصد هست که با این حساب هر سال حدود ۸۲ مـیلیون نفر بـه جمعیت جهان اضافه مـی‌شود. چین با بیش از ۱٫۴ و هندوستان با ۱٫۳۵ مـیلیـارد نفر کشورهای اول و دوم پرجمعیت دنیـا هستند و مجموعاً ۳۶ درصد جمعیت جهان را درون خود جای داده‌اند، بعد از این دو، ایـالات متحده با ۳۲۶ مـیلیون نفر درون جایگاه سوم قرار دارد. ایران با حدود ۸۲ مـیلیون نفر، جایگاه هجدهم را بـه خود اختصاص داده است.

۲۰ کشور پرجمعیت جهان درون سال ۲۰۱۸

یک موضوع مـهم درون این زمـینـه، شرایط افزایش جمعیت جهان درون گذر تاریخ است. برآوردها نشان مـی‌دهد جمعیت جهان درون سده‌های اول مـیلاد مسیح(ع) کمتر از ۲۰۰ مـیلیون نفر بود. این جمعیت درون سال ۱۰۰۰، بـه حدود ۲۷۰، درون سده ۱۵۰۰ بـه حدود ۴۵۰، و در ابتدای سده ۱۷۰۰ بـه ۶۰۰ مـیلیون نفر رسید.

ایران با جمعیتی حدود ۸۲ مـیلیون نفر، هجدهمـین کشور پرجمعیت دنیـاست.

از این زمان با توجه بـه تحولات فناوری، رشد جمعیت شتاب بیشتری گرفت، چنان کـه طی ۱۵۰ سال بعد از آن، درون سال ۱۸۵۰، جمعیت جهان دو برابر شده و از مرز ۱٫۲ مـیلیـارد نفر گذشته بود. این جمعیت درون سال ۱۹۰۰ بـه ۱٫۶ مـیلیـارد نفر رسید.

در قرن بیستم، با توجه بـه مؤلفه‌های متعددِ بهبود سبک زندگی، رشد جمعیت شتاب مضاعف گرفت، چنان کـه در سال ۱۹۵۰، جمعیت جهان از ۲٫۵ مـیلیـارد نفر فراتر رفت. بعد از آن، با روندی تصاعدی، درون نیمـه دوم قرن بیستم، ۳٫۵ مـیلیـارد نفر بـه جمعیت جهان افزوده شد و از مرز ۶ مـیلیـارد نفر گذشت. با روند فعلی پیش‌بینی مـی‌شود این جمعیت درون سال ۲۰۵۰، بـه حدود ۱۰ مـیلیـارد نفر برسد. نکته قابل تأمل اینکه طی نیم قرن گذشته، نرخ افزایش جمعیت جهان از حدود ۲ درصد بـه حدود ۱٫۱ درصد کاهش داشته است. نمودارهای زیر خلاصه این روند را نشان مـی‌دهد.

روند افزایش جمعیت جهان درون دو هزاره اخیر

کند شدن روند افزایش جمعیت جهان

در این مـیان تراکم جمعیت نیز شایـان توجه است. سرانـه نفرات بازای زمـین درون دسترس، از ۱۹ نفر بـه ۵۱ نفر درون هر کیلومتر مربع افزایش داشته است.[۱۸] تراکم‌ سرزمـینی جمعیت دنیـا را درون نقشـه زیر مشاهده مـی‌کنید.

نقشـه تراکم جمعیت جهان درون سال ۲۰۱۸

ترکیب جمعیتی ادیـان درون جهان نیز جالب است. بر اساس آخرین مطالعات، درون سال ۲۰۱۰ مـیلادی،‌ از مـیان حدود ۷ مـیلیـارد جمعیت جهان، ۲٫۲ مـیلیـارد نفر مسیحی، ۱٫۶ مـیلیـارد نفر مسلمان، ۱٫۱ مـیلیـارد بی‌دین، ۱ مـیلیـارد هندو، ۵۰۰ مـیلیون بودیست، ۴۰۰ مـیلیون نفر معتقد بـه ادیـان نوظهور، ۵۸ مـیلیون نفر معتقد بـه آیینـهای متفرقه، و کمتر از ۱۴ مـیلیون نفر یـهودی بوده‌اند.

نمودار درصد ادیـان از جمعیت جهان

روند تصاعدی افزایش جمعیت، و همچنین قحطیـهای ناشی از توزیع نامتوازن غذا درون جهان، دست‌مایـه تبلیغ روی ایده‌ای شد کـه کاهش جمعیت جهان را مطرح مـی‌کرد؛ غافل از اینکه این ایده، درون یک پازل بزرگتر و از سوی محافل خاص هدایت مـی‌شود. درون این زمـینـه مفصلاً خواهیم نوشت.

انتهای پیـام/*